سخن نویسنده (علیرضا عشاقی)
دیسپچری که همچنین به آن Flight Operation Officer نیز گفته می شود نیز مانند خلبانی، جز رشته های عملیاتی حائز اهمیت محسوب می شود؛ از همین رو در برخی از ادبیات ها به دیسپچرها، خلبان های زمینی می گویند. درست همانند خلبان یک پروازی، دیسپچر نیز نسبت به ایمنی پرواز مورد نظر، مسئول است تا جایی که درست مثل یک خلبان از اختیار این امر برخوردار است که در صورت به خطر افتادن ایمنی، پرواز را دیسپچ یا به اصطلاح Release نکند. با توجه به متقاضی مورد توجه این رشته، در مطلب پیش رو، قصد داریم تا ضمن نگاهی اجمالی بر تعریف دیسپچ و دیسپچری، شما را با چگونگی تحصیل در این رشته نیز آشنا کنیم.
دیسپچ – Dispatch
دیسپچ در واژه، به معنی مخابره و ارسال کردن است که در خصوص یک شرکت هواپیمایی، اعم از خطوط هوایی و مدارس خلبانی، یک واحد در ساختار آن ها محسوب می شود. به عبارتی هر شرکت هواپیمایی که عملیات پروازی داشته باشد، واحد دیسپچ نیز دارد. وظیفه اصلی دیسپچ انجام هماهنگی های مورد نیاز بین شرکت مورد نظر و عوامل مختلف دخیل در انجام پرواز آن شرکت نظیر ارسال برنامه پروازی یا Flight Plan به بیریفینگ فرودگاه جهت اخذ مجوز پرواز، سوخت، گرفتن اطلاعات مرتبط با وضعیت هوا و از این قبیل کارها است.
بر همین اساس دیسپچ رابط بین عملیات یک شرکت و همانطور که اشاره شد بخش های مختلف مرتبط با انجام پرواز آن شرکت که عموما متشکل از ساختارهای فرودگاهی محسوب می شوند، است. در این میان اگر شرکت هواپیمایی مورد نظر از یک واحد عملیاتی دیگر با نام OCC یا مرکز کنترل عملیات برخوردار باشد، اطلاعات را به دیسپچ ارسال و دیسپچ نسبت به انجام هماهنگی مورد نظر، اقدام می کند. حال اگر شرکتی فاقد OCC باشد، انجام محاسبات برای در اختیار داشتن اطلاعات مورد نظر نیز، برعهده واحد دیسپچ است. محاسباتی در خصوص اطلاعاتی نظیر میزان سوخت مورد نیاز، وضعیت باد و هوا در مبدا، مسیر و مقصد، محاسبات وزنی پرواز و… و همچنین اطلاعاتی نظیر برنامه ریزی زمانی برای هماهنگی با واحد ترانسپورت برای اوردن کروی پروازی به فرودگاه!
دیسپچر به چه کسی گفته میشود؟
به نفر کارمند واحد دیسپچ، دیسپچر گفته می شود که همانطور که در ابتدا نیز به آن اشاره شد، یکی از رشته های حائز اهمیت هوانوردی محسوب می شود. چرا که فرد علاوه بر انجام دادن هماهنگی هایی که به آن ها اشاره شد، باید از علم کافی نسبت به تعاریف و مفاهیم هوانوردی، آشنایی داشته باشد تا بتواند نسبت به اقدامات مختلف، نظیر توجیه کردن کروی پروازی، از اطلاعات کافی برخوردار باشد.
Flight Dispatcher
چگونه دیسپچر شویم؟
برای دیسپچر شدن نیاز داریم تا به یکی از مراکز آموزش هوانوردی مراجعه کنیم. البته شاید تمامی مراکز آموزش هوانوردی از رشته خلبانی برخوردار باشند اما تنها تعدادی از آن ها رشته دیسپچری نیز دارند.
شرایط و مدارک مورد نیاز جهت تحصیل در رشته دیسپچری:
- حداقل سن 18 سال
- مدارک شناسایی ( شناسنامه، کارت ملی و… )
- آخرین مدرک تحصیلی (که در اینجا دیپلم مورد نیاز است)
- داشتن معافیت یا کارت پایان خدمت برای آقایان
دوره ی زمینی – Ground school
همانطور که اشاره شد رشته دیسپچری همانند رشته خلبانی می ماند؛ از همین رو دروسی که دانشجو باید پشت سر بگذارد با درس های خلبانی اشتراکات زیادی دارند. با این تفاوت که به برخی از آن ها اهمیت کمتر و به برخی از آن ها نیز اهمیت یکسانی در طول دوره آموزش شده است. در این میان برخی درس هایی هم که در رشته خلبانی حائز اهمیت هستند، اصلا در دیسپچری تعریف نمی شوند. از مهم ترین این دروس می توان به هواشناسی، عملکرد پروازی (Performance)، محاسبات وزنی (Weight & Balance) اشاره کرد.
فرد دانشجو پس از اتمام دوره آموزشی خود که اغلب بین 5 تا 7 ماه به طول می کشد و همچنین کامل کردن امتحانات تک درس خود در طول دوره، آماده دادن امتحان جامع دیسپچری در سازمان هواپیمایی کشوری می شود. پس از کسب قبولی در این امتحان فرد متقاضی باید توسط یکی نفرات مورد تایید سازمان هواپیمایی کشوری، مصاحبه شود. رشته دیسپچری بر خلاف رشته خلبانی، تنها دوره زمینی دارد که به آن اشاره شد؛ با این تفاوت که فرد متقاضی پس از قبولی در هر دو امتحان و مصاحبه باید یک دوره عملی کارآموزی را پشت سر بگذارد.
در دوره ی کارآموزی که توسط شرکت های هواپیمایی که از واحد دیسپچ برخوردار هستند، برگزار می شود، فرد بازه زمانی را جهت تجربه کردن عملی مبانی که در طول دوره زمینی یاد گرفته است، طی می کند تا با کار و همچنین فضای عملیاتی کار یک دیسپچر کاملا آشنا شود. پس از اتمام دوره کارآموزی، فرد متقاضی به طور کامل فارغ التحصیل و آماده استخدام می شود.
استخدام به عنوان دیسپچر
همانطور که اشاره شد، هر شرکت هواپیمایی که از عملیات پروازی برخوردار است، دیسپچ نیز دارد؛ حال آن که این شرکت می تواند شامل خطوط هوایی، مدارس خلبانی، شرکت هلیکوپتری و همچنین یک مرکز ارائه دهنده پروازهای تفریحی نیز باشد. از طرفی با توجه به این امر که اکثر خطوط هوایی در مقاصدی که به آن ها پرواز دارن، واحد دیسپچ نیز دارند، در تمامی شهر ها امکان استخدامی وجود دارد.